CPI là gì? Công thức tính chỉ số giá tiêu dùng CPI Việt Nam

CPI là một cụm từ có lẽ không còn quá xa lạ khi nó đã xuất hiện khá đều đặn trên những bản tin kinh tế, thời sự hay trên những bài báo. Điều đó chứng tỏ, đây là một chỉ số quan trọng đối với nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế Việt Nam nói riêng. Mặc dù vậy, không phải ai cũng hiểu rõ định nghĩa và cách sử dụng của nó. Chính vì thế, hãy cùng DSC tìm hiểu về chỉ số này nhé.

Chỉ số CPI là gì?

Chỉ số giá tiêu dùng (viết tắt là CPI - Consumer Price Index) là chỉ số tính theo phần trăm để phản ánh mức thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo thời gian thông qua một giỏ hàng hóa đại diện cho toàn bộ hàng tiêu dùng.

Chỉ số được sử dụng phổ biến nhất để đo lường mức độ lạm phát của một quốc gia/vùng lãnh thổ.

Cách tính CPI

Trước khi bước vào tính CPI, chúng ta cần xác định 2 yếu tố: giỏ hàng hóa đại diện và giá cả của từng hàng hóa trong giỏ đó. Trong đó, giỏ hàng hóa đại diện là những mặt hàng, dịch vụ được các chuyên gia, nhà nghiên cứu xác định tiêu biểu mà một người tiêu dùng điển hình sẽ mua ví dụ như các mặt hàng thực phẩm, quần áo; phương tiện đi lại, giáo dục, y tế.Từ đó, tính được mức giả phải bỏ ra để mua giỏ hàng đó.

Cách tính phổ biến nhất của CPI là bằng chi phí mua giỏ hàng hóa đại diện tại thời điểm t / chi phí mua giỏ hàng hóa đại diện tại thời điểm cơ sở

Ý nghĩa của chỉ số CPI trong kinh tế vĩ mô

• CPI là chỉ số kinh tế quan trọng, là thước đo lạm phát được sử dụng phổ biến nhất. Đồng thời CPI cũng phản ánh hiệu quả của chính sách điều hành kinh tế của quốc gia, cung cấp cho Chính phủ, doanh nghiệp, người dân cái nhìn tổng quan về sự thay đổi giá cả chung.

• CPI phản ánh sự biến động về giá cả sinh hoạt do đó giúp Chính phủ kịp thời điều chỉnh hoặc đề xuất các chính sách về tiền tệ, tài khóa, chính sách kinh tế phù hợp tránh những rủi ro có thể xảy ra.

• CPI đánh giá được sức mua đồng tiền của một quốc gia. Nếu giá cả tăng thì sức mua của tiền sẽ giảm do đồng tiền đang có xu hướng mất giá, trong trường hợp này ưu tiên của người dân sẽ tích trữ những tài sản như ngoại tệ hoặc vàng. CPI cũng là công cụ giảm phát cho các chỉ số kinh tế khác.

• Đối với người dân, CPI giúp xác định được mức lương cơ bản và các chế độ an sinh phù hợp. Qua chỉ số CPI, Chính phủ có thể nắm được xu hướng giá cả tiêu dùng từ đó điều chỉnh chính sách và các điều kiện khác để đáp ứng mức sống của người dân.

Mối quan hệ giữa CPI và Lạm phát

• CPI và Lạm phát là hai chỉ số luôn đi kèm với nhau trong những báo cáo phân tích vĩ mô. CPI là thước đo lạm phát được sử dụng rộng rãi nhất. Mối liên hệ giữa CPI và Lạm phát được sử dụng trong công thức sau:

Trong đó:

^t: tỷ lệ lạm phát cần tính

CPI^t chỉ số giá tiêu dùng thời điểm t

CPI^(t-1) chỉ số giá tiêu dùng tại năm trước đó

Ví dụ: Giả sử CPI của Việt Nam trong 2022 là 145, CPI năm 2021 là 133. Vậy tỷ lệ lạm phát tại Việt Nam sẽ là:

(145 - 138)/138 x 100% = 5.07%

Từ công thức trên có thể thấy, tỷ lệ lạm phát phụ thuộc vào tỷ số giá tiêu dùng qua các năm. Nếu giỏ hàng hóa năm sau có giá trị lớn hơn giá trị giỏ hàng hóa năm trước càng nhiều thì tỷ lệ lạm phát càng lớn. Giá tăng, do vậy chỉ số giá tiêu dùng tăng đồng nghĩa với việc lạm phát sẽ gia tăng.

Ngoài CPI, lạm phát cũng có thể được đo bằng nhiều chỉ số khác như chỉ số giá sản xuất PPI, chỉ số giá cơ bản….

Thống kê chỉ số giá tiêu dùng các năm

Nhìn vào tốc độ CPI thời điểm 6/2021 - 6/2022 chúng ta có thể thấy, kể từ thời điểm tháng 2/2022 CPI của Việt Nam đã có dấu hiệu vượt tốc, từ khoảng 1.5% lên đến hơn 3% chỉ trong 4 tháng, điều đó chứng tỏ, lạm phát của Việt Nam cũng bắt đầu tăng thêm, giá cả những mặt hàng trong rổ CPI có xu hướng gia tăng.

Nguồn số liệu: Tổng cục thống kê

Top 5 cổ phiếu tốt nhất để đầu tư ngay bây giờ!

Nhóm phân tích của Chứng khoán DSC vừa xác định được Top 5 cổ phiếu mà chúng tôi tin là tốt nhất để các nhà đầu tư mua ngay bây giờ. 5 cổ phiếu này có thể tạo ra lợi nhuận vượt trội trong năm nay: