Mô hình kinh doanh là gì? Các loại mô hình kinh doanh phổ biến

Những quán cafe xuất hiện ở mọi con phố nhưng cùng một thương hiệu Highland, hai lưỡi dao Gillette có giá gần bằng một chiếc dao cạo mới, nghe nhạc miễn phí trên Spotify nhưng phải đăng ký gói premium để có thể chọn bài…những chiến lược khác nhau nhưng mục đích cuối cùng đều là tạo ra lợi nhuận.

Tuy rằng theo thời gian và sự phát triển của xã hội, mô hình kinh doanh ngày càng trở nên đa dạng, việc xác định mô hình kinh doanh vẫn luôn đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và quyết định thành bại của doanh nghiệp sau này.

DSC sẽ cùng bạn tìm hiểu khái niệm và những loại mô hình kinh doanh thịnh hành hiện nay.

Mô hình kinh doanh là gì?

Một mô hình kinh doanh là một phác thảo về kế hoạch tạo ra lợi nhuận của một công ty. Kế hoạch bao gồm các thông tin quan trọng như sản phẩm/dịch vụ mà doanh nghiệp dự định bán, thị trường mục tiêu, nhu cầu thị trường và chi tiết về chi phí kinh doanh.

Khi tạo mô hình kinh doanh, doanh nghiệp nên hiểu rõ khách hàng mục tiêu của mình là ai và cách tiếp cận họ như thế nào. Bạn cũng sẽ muốn biết chi tiết cụ thể về những gì bạn đang bán và điều gì khiến bạn khác biệt với đối thủ cạnh tranh.

Phân loại các mô hình kinh doanh?

Có nhiều loại mô hình kinh doanh, mỗi loại được điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu riêng của các doanh nghiệp khác nhau. Một doanh nghiệp cũng có thể kết hợp linh hoạt nhiều loại mô hình kinh doanh với nhau.

Chúng ta sẽ xếp các loại mô hình kinh doanh thành hai nhóm chính: ý tưởng kinh doanh và nguồn lực kinh doanh. Danh mục ý tưởng kinh doanh hướng tới sản phẩm/dịch vụ, đối tượng mục tiêu, cạnh tranh, khác biệt hóa, quảng cáo và bán hàng. Trong khi đó, danh mục nguồn lực kinh doanh hướng tới những gì cần thiết để thực hiện ý tưởng như quyền sở hữu, nhân sự, cơ sở vật chất, mô hình tài chính, quỹ và bảng cân đối kế toán.

Lưu ý, một doanh nghiệp khó có thể thành công trừ khi tất cả các khía cạnh của mô hình kinh doanh cho phép nó có khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Các loại mô hình kinh doanh phổ biến

Ngoài một số loại mô hình kinh doanh phổ biến có thể đã rất quen thuộc với bạn như nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán lẻ và nhượng quyền thương mại…, các doanh nghiệp hiện nay còn rất nhiều mô hình kinh doanh khác, và sẽ còn tăng lên với xu hướng phát triển hiện nay của xã hội. Dưới đây là 12 tùy chọn mô hình kinh doanh phổ biến, tất cả đều có thể được tùy chỉnh cho một công ty hoặc ngành kinh doanh cụ thể.

Một “mô hình kinh doanh đột phá” đổi mới dựa trên những cấu trúc cơ bản này. Và nếu doanh nghiệp kiếm được tiền từ nhiều nguồn doanh thu, nghĩa là mô hình kinh doanh của họ đã kết hợp linh hoạt được nhiều loại mô hình kinh doanh trong số này.

Mô hình kinh doanh sản xuất

Với loại mô hình kinh doanh này, doanh nghiệp sẽ sản xuất sản phẩm từ nguyên liệu thô hoặc lắp ráp các mặt hàng đúc sẵn để tạo ra hàng hóa mới. Doanh nghiệp có thể bán các mặt hàng trực tiếp cho chính người tiêu dùng, với mô hình doanh nghiệp với người tiêu dùng (B2C) hoặc có thể sử dụng mô hình doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) để bán cho các doanh nghiệp khác.

Một ví dụ về nhà sản xuất B2C sẽ là một công ty giày bán sản phẩm của mình trực tiếp cho khách hàng. Nhà sản xuất B2B sẽ là một doanh nghiệp may trang phục và chỉ bán buôn sản phẩm của mình cho các doanh nghiệp khác, sau đó doanh nghiệp này bán trang phục cho công chúng.

Mô hình kinh doanh phân phối

Mô hình kinh doanh của nhà phân phối là khi một công ty mua hàng tồn kho từ nhà sản xuất và bán nó cho nhà bán lẻ. Một thách thức chung mà các nhà phân phối phải đối mặt là chọn đúng mức giá cho phép họ kiếm được lợi nhuận từ việc bán hàng, nhưng vẫn đưa ra mức giá cạnh tranh.

Một ví dụ về nhà phân phối sẽ là một công ty mua nước giải khát từ nhà sản xuất và bán những loại đồ uống đó cho các nhà hàng với giá cao hơn.

Mô hình kinh doanh bán lẻ

Nhà bán lẻ là mắt xích cuối cùng trong chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp này mua hàng hóa từ các nhà sản xuất hoặc nhà phân phối và sau đó bán chúng cho khách hàng với mức giá vừa đủ trang trải chi phí vừa mang lại lợi nhuận. Các nhà bán lẻ có thể chuyên về một thị trường ngách cụ thể hoặc kinh doanh nhiều loại sản phẩm.

Ví dụ: Nhiều doanh nghiệp mà bạn bảo trợ hàng ngày có thể là các nhà bán lẻ, từ cửa hàng tạp hóa đến hiệu thuốc cho đến người bán hoa.

Nhượng quyền thương mại

Mô hình kinh doanh nhượng quyền thương mại có thể được áp dụng cùng các mô hình kinh doanh khác như chúng ta vừa nhắc phía trên. Bên nhận quyền tiếp nhận mô hình kinh doanh của bên nhượng quyền và cùng với đó là các quy trình và giao thức được thiết lập sẵn của bên nhận quyền.

Ví dụ về nhượng quyền phổ biến bao gồm McDonald's, KFC, Burger King, Aha Cafe,...

Khi phát triển mô hình kinh doanh của bạn, hãy xác định khách hàng mục tiêu của bạn và cách bạn sẽ tiếp cận họ. Bạn cũng sẽ muốn làm quen với những gì bạn đang bán (chi phí, lợi nhuận, tính năng, lợi ích, v.v.) và lợi thế cạnh tranh của bạn là gì.

Mô hình kinh doanh thu phí dịch vụ

Đúng như tên gọi của nó, một doanh nghiệp tính phí cố định cho một dịch vụ cụ thể. Một doanh nghiệp được thiết lập theo mô hình này có thể tăng doanh thu của mình bằng cách tăng lượng khách hàng hoặc tăng chất lượng dịch vụ.

Tùy thuộc vào ngành nghề mà doanh nghiệp có thể tính phí theo giờ, trả trước hàng tháng hoặc hoa hồng với một biểu phí cho các loại dịch vụ khác nhau.

Ví dụ: Nhà tạo mẫu tóc, kế toán và đại lý bất động sản đều tính phí cho các dịch vụ chuyên biệt của họ. Họ có thể làm việc độc lập hoặc liên kết với một thẩm mỹ viện, văn phòng hoặc công ty môi giới cung cấp tài nguyên để đổi lấy phần trăm thu nhập.

Mô hình cho thuê

Các doanh nghiệp sản phẩm dưới dạng dịch vụ tính phí khách hàng sử dụng các sản phẩm vật chất. Họ có thể tính phí đăng ký, phí cho mỗi lần sử dụng hoặc mỗi dặm hoặc kết hợp cả hai.

Ví dụ: Các công ty cho thuê xe đạp cung cấp sản phẩm dưới dạng dịch vụ. Khách hàng có thể trả phí thành viên hàng năm hoặc tùy chọn thuê trong ngày.

Mô hình Premium

Với mô hình freemium, khách hàng có thể sử dụng miễn phí các phần của sản phẩm hoặc dịch vụ nhưng phải trả tiền để có quyền truy cập vào các tính năng nâng cao hơn. Mô hình này phổ biến trong không gian phần mềm dưới dạng dịch vụ — Một số công ty xuất bản tin tức và internet sử dụng mô hình freemium, trong đó một số hoặc tất cả nội dung là miễn phí nhưng nội dung cao cấp hoặc các tính năng đặc biệt có tường phí.

Ví dụ, Spotify có cấp hỗ trợ quảng cáo miễn phí, nhưng người đăng ký có thể nghe không có quảng cáo và tùy ý chọn bản nhạc.

Mô hình đăng ký

Mô hình kinh doanh đăng ký có thể được áp dụng cho cả cửa hàng truyền thống và doanh nghiệp thương mại điện tử. Về cơ bản, khách hàng thực hiện thanh toán định kỳ để tiếp tục truy cập vào một dịch vụ hoặc sản phẩm.

Ví dụ: Ứng dụng xem phim trực tuyến Netflix cung cấp dịch vụ mở tài khoản để truy cập và xem các bộ phim có bản quyền.

Mô hình kinh doanh gộp

Mô hình kinh doanh bán theo gói liên quan đến việc các công ty bán hai hoặc nhiều sản phẩm cùng nhau dưới dạng một đơn vị duy nhất, thường với mức giá thấp hơn so với giá bán riêng lẻ các sản phẩm.

Loại mô hình kinh doanh này cho phép các công ty tạo ra khối lượng bán hàng lớn hơn và có thể tiếp thị các sản phẩm hoặc dịch vụ khó bán hơn. Tuy nhiên, tỷ suất lợi nhuận thường giảm do các doanh nghiệp bán sản phẩm với giá thấp hơn.

Ví dụ: Nhiều trung tâm thể hình và phòng tập thể dục theo lớp sử dụng một loại mô hình gói, trong đó khách hàng trả phí thẻ tập và mua thêm một số lớp nhất định mỗi tháng. Khách hàng mua càng nhiều lớp thì mỗi lớp riêng lẻ càng trở nên rẻ hơn, mặc dù tổng chi tiêu của họ tăng lên.

Mô hình quảng cáo hoặc tiếp thị liên kết

Các mô hình kinh doanh tiếp thị liên kết và quảng cáo tận dụng khán giả của doanh nghiệp như một tài sản.

Với quảng cáo, một doanh nghiệp thu hút sự chú ý của khán giả. Các nhà quảng cáo trả tiền cho không gian — cho dù đó là trên các trang tạp chí hay bên hông xe — với tỷ lệ thường được xác định bởi quy mô khán giả của doanh nghiệp.

Với tiếp thị liên kết, một doanh nghiệp kiếm được hoa hồng khi một thành viên trong khán giả của họ mua sản phẩm hoặc dịch vụ mà họ đề xuất.

Ví dụ: Một blogger thời trang bán quảng cáo trên fanpage của họ đang sử dụng mô hình quảng cáo. Nếu họ đăng các bức ảnh về trang phục trong ngày với các liên kết mà người xem có thể nhấp vào để “xem”, thì họ cũng có thể kiếm được hoa hồng tiếp thị liên kết cho các giao dịch mua đó.

Mô hình lưỡi dao cạo

Để hiểu mô hình lưỡi dao cạo, bạn chỉ cần tìm đến hiệu thuốc gần nhà. Bạn sẽ nhận thấy rằng lưỡi dao cạo thay thế có thể đắt hơn bản thân dao cạo.

Các công ty cung cấp dao cạo rẻ hơn với hiểu biết rằng bạn sẽ tiếp tục mua các phụ kiện đắt tiền hơn — trong trường hợp này là lưỡi dao cạo — trong tương lai.

Ví dụ: Mô hình kinh doanh này phổ biến nhất trong số các công ty bán sản phẩm vật lý. Máy in yêu cầu một loại mực cụ thể hoặc bình đựng nước yêu cầu một loại bộ lọc cụ thể là những ví dụ về mô hình lưỡi dao cạo.

Doanh nghiệp làm thế nào để thiết kế một mô hình kinh doanh

Không có mô hình kinh doanh nào phù hợp với tất cả các doanh nghiệp. Để tối ưu lợi nhuận, đôi khi doanh nghiệp cần kết hợp nhiều loại mô hình kinh doanh khác nhau — chẳng hạn như phòng tập yoga kết hợp các lớp học cũng có thể bán các sản phẩm bán lẻ tại sảnh đợi của mình.

Để thiết kế mô hình kinh doanh, chủ doanh nghiệp cần bắt đầu bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

Bạn sẽ kiếm tiền bằng cách nào? Phác thảo một số cách mà công ty có thể dùng để tạo ra luồng doanh thu.

Các số liệu đo lường của bạn là gì? Có một công việc kinh doanh có lãi là điều tuyệt vời, nhưng nó thường không xảy ra ngay lập tức. Bạn cần xác định cách để đo lường thành công phù hợp với công ty của bạn, chẳng hạn như thước đo chi phí để có được một khách hàng hoặc đạt được bao nhiêu khách hàng trung thành.

Ai là khách hàng mục tiêu của bạn? Sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn nên giải quyết một vấn đề cụ thể cho một nhóm người tiêu dùng cụ thể. Mô hình kinh doanh của bạn nên dự đoán lượng khách hàng tiềm năng trong tương lai.

Sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn sẽ mang lại lợi ích như thế nào cho những khách hàng đó? Mô hình kinh doanh của bạn nên có những khác biệt để nó trở nên hấp dẫn & độc đáo đối với khách hàng. Lý tưởng nhất là không dễ bị đối thủ cạnh tranh sao chép.

Bạn sẽ có những chi phí gì? Lập danh sách các chi phí cố định và chi phí biến đổi mà doanh nghiệp của bạn yêu cầu để hoạt động, sau đó tìm ra mức giá bạn cần tính để doanh thu của bạn vượt quá các chi phí đó. Hãy liệt kê các chi phí liên quan đến tài sản vật chất, tài chính và trí tuệ của công ty bạn.

Kết lại, có thể ở những bước ban đầu, bạn chưa có ý tưởng rõ ràng về tất cả những yếu tố trên. Hãy viết chúng ra giấy, bắt tay lên kế hoạch kinh doanh hoàn chỉnh để mọi thứ trở nên rõ ràng hơn.

Sẽ có thể hữu ích khi bạn nghiên cứu các doanh nghiệp tương tự và xem cấu trúc hoạt động của họ như thế nào. Việc nghiên cứu thị trường này tiết lộ những điều bạn muốn học hỏi, cũng như những khoảng trống trên thị trường mà doanh nghiệp của bạn có thể lấp đầy.

Mô hình kinh doanh của bạn sẽ ảnh hưởng lớn tới việc hoạt động & phát triển của doanh nghiệp và ngược lại, một khi doanh nghiệp đã phát triển, bạn sẽ có thể thay đổi và điều chỉnh chiến lược của mình.

Top 5 cổ phiếu tốt nhất để đầu tư ngay bây giờ!

Nhóm phân tích của Chứng khoán DSC vừa xác định được Top 5 cổ phiếu mà chúng tôi tin là tốt nhất để các nhà đầu tư mua ngay bây giờ. 5 cổ phiếu này có thể tạo ra lợi nhuận vượt trội trong năm nay: